Một số biện pháp tạo tâm lí tích cực cho học sinh trong công tác chủ nhiệm lớp trước tác động của đại dịch covid 19

Giáo viên chủ nhiệm (GVCN) giữ vị trí then chốt trong quản lý và giáo dục học sinh. GVCN là người thay mặt Hiệu trưởng quản lý lớp học, xây dựng tập thể đoàn kết, tổ chức hoạt động giáo dục, cố vấn cho các đoàn thể. GVCN cần nắm bắt tinh thần, thái độ, kết quả học tập, phối hợp với gia đình và đoàn thể để giúp đỡ học sinh. GVCN thực hiện chức năng giáo dục, quản lý, nắm vững tình hình học sinh, chỉ đạo hoạt động lớp theo kế hoạch, đánh giá sự tiến bộ. GVCN cần phẩm chất của người có tâm, biết hành động, có nhân cách mẫu mực, lòng nhân ái, yêu nghề, tinh thần trách nhiệm cao, nhiệt tình, sâu sát, khiêm tốn và trung thực. Bên cạnh năng lực chuyên môn, GVCN cần rèn luyện kỹ năng mềm, vừa là nhà tâm lý, vừa là nhà sư phạm, yêu thương học sinh.

Học sinh THPT thuộc lứa tuổi thanh niên, có nhiều thay đổi về thể chất, nhận thức, tình cảm nhưng chưa ổn định. Lứa tuổi này dễ bị xáo trộn nếu chịu tác động tiêu cực từ hoàn cảnh khách quan. Cần chú ý đến sự thay đổi về kích thước, đặc điểm tính cách, khả năng suy nghĩ, trải nghiệm và thể hiện cảm xúc, quan hệ xã hội. Học sinh THPT nhận ra người lớn không hoàn hảo, khao khát độc lập, tin tưởng vào bạn bè, có khoảng cách với cha mẹ. Giai đoạn này cần sự hỗ trợ đặc biệt từ thầy cô, cha mẹ, bạn bè để phát huy mặt mạnh, hạn chế điểm yếu. Khó khăn có thể dẫn đến khủng hoảng tâm lý, thay đổi chiều hướng phát triển tâm lý, gây lệch lạc, chấn thương và các bệnh tâm lý như stress, trầm cảm, đặc biệt trong đại dịch.

Đại dịch Covid-19 gây ra những ảnh hưởng tiêu cực đến tâm lý học sinh. Học sinh có thể cảm thấy lo âu, sợ hãi, căng thẳng vì lo lắng quá mức. Một số học sinh có biểu hiện suy giảm trí nhớ, sa sút trí tuệ, ảnh hưởng đến việc tiếp thu bài học. Nhiều em buồn bã, mất hứng thú với bạn bè hoặc các hoạt động yêu thích, giảm hoạt động thể chất. Việc thay đổi những thói quen, hạn chế hoạt động cũng khiến học sinh rối loạn hành vi dễ cáu kỉnh, hung hăng, mất kiểm soát, quá hiếu động hoặc thu mình với xã hội. Rối loạn giấc ngủ: ngủ ít, khó ngủ hoặc ngủ quá nhiều, có thể gặp ác mộng dai dẳng.

Thế hệ trẻ vốn năng động, nhạy bén, nắm bắt thông tin tốt, nhưng số học sinh có khả năng làm chủ bản thân trước mọi hoàn cảnh còn ít, chỉ chiếm khoảng 8-10%. Nhiều em xấu hổ, rụt rè, nhút nhát, khó vượt qua nghịch cảnh. Theo ILO, 65% thanh niên thừa nhận đã học kém hơn kể từ khi bắt đầu đại dịch. Mặc dù nỗ lực, nhưng một nửa cho rằng việc học sẽ bị trì hoãn, 9% có thể không đáp ứng nổi yêu cầu kiến thức, kỹ năng. Với HS THPT, dịch Covid-19 thực sự có tác động rất lớn đến các em.

Lắng nghe học sinh là yếu tố then chốt để hiểu rõ những khó khăn, trăn trở của các em. Giáo viên chủ nhiệm có thể sử dụng nhiều hình thức lắng nghe khác nhau, như trò chuyện trực tiếp, hộp thư góp ý, khảo sát online, hoặc tổ chức các buổi chia sẻ nhóm nhỏ. Quan trọng là tạo không gian an toàn, tin tưởng để học sinh thoải mái chia sẻ. Giáo viên cần lắng nghe một cách chân thành, không phán xét, đưa ra lời khuyên phù hợp và giúp học sinh tìm ra giải pháp cho vấn đề của mình.

Việc xây dựng quy ước mới mẻ trong lớp giúp tạo sự gắn kết giữa các thành viên, khuyến khích tinh thần trách nhiệm và tạo môi trường học tập tích cực. Các quy ước có thể liên quan đến việc giữ gìn vệ sinh lớp học, tôn trọng lẫn nhau, giúp đỡ bạn bè, hoặc tham gia tích cực vào các hoạt động của lớp. Giáo viên chủ nhiệm nên để học sinh tham gia vào quá trình xây dựng quy ước để tăng tính tự giác và trách nhiệm.

Sử dụng hình ảnh, câu nói truyền cảm hứng để trang trí lớp học giúp tạo động lực học tập và lan tỏa tâm lý tích cực. Có thể sử dụng tranh ảnh về những người thành công, những câu nói hay về cuộc sống, hoặc những tác phẩm nghệ thuật do học sinh tự sáng tạo. Quan trọng là lựa chọn những hình ảnh, câu nói phù hợp với lứa tuổi và sở thích của học sinh.

Tạo góc thư giãn trong lớp giúp học sinh có không gian để thư giãn, giải tỏa căng thẳng sau giờ học. Góc thư giãn có thể bao gồm ghế sofa, gối ôm, sách báo, hoặc đồ chơi. Học sinh có thể sử dụng góc thư giãn để đọc sách, nghe nhạc, trò chuyện với bạn bè hoặc đơn giản là nghỉ ngơi.

Trò chơi và hoạt động nhóm là những phương pháp hiệu quả để gắn kết học sinh, tạo sự tương tác và khuyến khích tinh thần đồng đội. Giáo viên chủ nhiệm có thể sử dụng nhiều loại trò chơi khác nhau, như trò chơi vận động, trò chơi trí tuệ, hoặc trò chơi sáng tạo. Quan trọng là lựa chọn những trò chơi phù hợp với lứa tuổi và sở thích của học sinh.

Mời diễn giả đến chia sẻ về kỹ năng sống, định hướng nghề nghiệp giúp học sinh có thêm kiến thức, kinh nghiệm và động lực để phát triển bản thân. Diễn giả có thể là những người thành công trong lĩnh vực mà học sinh quan tâm, hoặc những chuyên gia về tâm lý, giáo dục. Quan trọng là lựa chọn những diễn giả có khả năng truyền cảm hứng và tạo sự kết nối với học sinh.

Gia đình đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ tâm lý học sinh. Cha mẹ cần tạo môi trường gia đình ấm áp, yêu thương, lắng nghe và chia sẻ với con em. Bên cạnh đó, cần quan tâm đến sức khỏe tinh thần của con, phát hiện sớm những dấu hiệu bất thường và tìm kiếm sự giúp đỡ chuyên nghiệp khi cần thiết.

Để nâng cao hiệu quả công tác tạo tâm lý tích cực cho học sinh THPT, cần tăng cường đào tạo, bồi dưỡng cho giáo viên chủ nhiệm về kiến thức, kỹ năng tâm lý. Đồng thời, cần xây dựng mạng lưới hỗ trợ tâm lý học đường, tạo điều kiện cho học sinh tiếp cận với các dịch vụ tư vấn, hỗ trợ khi cần thiết. Bên cạnh đó, cần tăng cường sự phối hợp giữa nhà trường, gia đình và cộng đồng trong việc chăm sóc sức khỏe tinh thần cho học sinh.