Sáng kiến giải pháp dạy học tích hợp hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp trong chủ đề sinh trưởng và phát triển ở sinh vật môn sinh học 11 góp phần phát triển năng lực cho học sinh thpt

Dạy học tích hợp không chỉ là xu hướng mà còn là yêu cầu tất yếu của GDPT 2018. Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp là hoạt động giáo dục do nhà giáo dục định hướng, thiết kế và hướng dẫn thực hiện, tạo cơ hội cho học sinh tiếp cận thực tế, thể nghiệm các cảm xúc tích cực, khai thác những kinh nghiệm đã có. Theo đó, giáo viên sẽ không còn lối dạy truyền thụ kiến thức một chiều, thầy giảng trò nghe, thầy đọc trò chép như truyền thống. Tích hợp liên môn giúp học sinh hiểu rõ hơn về mối liên hệ giữa các lĩnh vực kiến thức khác nhau, từ đó hình thành tư duy logic và khả năng giải quyết vấn đề. Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp gần gũi với cuộc sống thực tế của các em. Việc tích hợp giúp tăng tính thực tiễn và sự hứng thú trong học tập.

Mục tiêu chính của việc dạy tích hợp trong môn Sinh học 11 là phát triển năng lực sinh học, năng lực hợp tác cho học sinh THPT. Bên cạnh đó, việc tích hợp còn giúp học sinh hình thành các phẩm chất chủ yếu và năng lực chung theo yêu cầu của chương trình GDPT 2018. Thông qua việc ứng dụng Sinh học 11 trong thực tế, học sinh có thể khám phá bản thân và thế giới xung quanh, phát triển đời sống tâm hồn phong phú, biết rung cảm trước cái đẹp của thiên nhiên và tình người. Tích hợp còn giúp học sinh củng cố thói quen tích cực, nền nếp trong học tập và sinh hoạt.

Việc chuyển đổi từ phương pháp dạy học truyền thống sang phương pháp dạy học tích hợp đòi hỏi giáo viên phải thay đổi tư duy và kỹ năng. Giáo viên cần phải biết cách thiết kế các hoạt động trải nghiệm, tạo cơ hội cho học sinh tham gia tích cực vào quá trình học tập. Ngoài ra, giáo viên cũng cần phải có khả năng đánh giá học sinh một cách toàn diện, không chỉ dựa trên kiến thức mà còn dựa trên kỹ năng và thái độ.Theo khảo sát, 77,8% giáo viên gặp khó khăn do chưa có kinh nghiệm, phương pháp và chưa có tài liệu hướng dẫn thực hiện theo định hướng này.

Một trong những khó khăn khác trong việc dạy tích hợp là sự thiếu hụt về tài liệu và nguồn lực. Giáo viên cần có các tài liệu hướng dẫn chi tiết về cách tích hợp nội dung các môn học và hoạt động trải nghiệm. Ngoài ra, các trường học cũng cần đầu tư vào cơ sở vật chất, trang thiết bị để hỗ trợ các hoạt động trải nghiệm của học sinh. Vấn đề nội dung chương trình còn nặng về kiến thức, chưa gắn với thực tiễn chiếm 61,5%.

Một giáo án Sinh học 11 tích hợp hướng nghiệp cần phải xác định rõ mục tiêu học tập, nội dung kiến thức, kỹ năng cần đạt được và các hoạt động trải nghiệm phù hợp. Giáo án cũng cần phải có sự liên kết chặt chẽ giữa kiến thức sinh học và các lĩnh vực nghề nghiệp liên quan. Ví dụ, khi dạy về dinh dưỡng khoáng-tăng năng suất cây trồng, giáo viên có thể tổ chức cho học sinh tham quan các trang trại trồng rau sạch hoặc các nhà máy sản xuất phân bón để học sinh hiểu rõ hơn về quy trình sản xuất và các công việc liên quan.

Để dạy tích hợp hiệu quả, giáo viên cần sử dụng các phương pháp dạy học tích cực, khuyến khích học sinh tham gia chủ động vào quá trình học tập. Một số phương pháp phù hợp bao gồm dạy học dự án, dạy học theo chủ đề, dạy học giải quyết vấn đề và dạy học hợp tác. Các phương pháp này giúp học sinh phát triển tư duy sáng tạo, kỹ năng làm việc nhóm và khả năng tự học. Phần lớn GV đã sử dụng các phương pháp dạy học tích cực (53,3% với phương pháp dạy học giải quyết vấn đề, 35,6% dạy học hợp tác).

Việc tham quan các trang trại hoặc các mô hình sản xuất nông nghiệp công nghệ cao giúp học sinh hiểu rõ hơn về quy trình sản xuất, các công việc liên quan đến lĩnh vực nông nghiệp và các yêu cầu về kỹ năng, kiến thức của người lao động. Học sinh có thể trực tiếp quan sát, tìm hiểu về các phương pháp canh tác, chăm sóc cây trồng và vật nuôi, cũng như các công nghệ được áp dụng trong sản xuất nông nghiệp.Ví dụ: HTX rau sạch Yên Dũng, trang trại gà Thanh Tâm.

Thực hiện các dự án nghiên cứu khoa học về sinh học và môi trường là một cách hiệu quả để học sinh áp dụng kiến thức đã học vào thực tế. Các dự án này có thể tập trung vào các vấn đề như ô nhiễm môi trường, biến đổi khí hậu, bảo tồn đa dạng sinh học hoặc phát triển các giống cây trồng mới. Thông qua các dự án này, học sinh không chỉ củng cố kiến thức mà còn phát triển kỹ năng nghiên cứu, phân tích và giải quyết vấn đề.

Mời các chuyên gia trong lĩnh vực sinh học và hướng nghiệp đến nói chuyện với học sinh là một cách hiệu quả để giúp các em hiểu rõ hơn về các ngành nghề liên quan đến sinh học và các yêu cầu của thị trường lao động. Chuyên gia có thể chia sẻ kinh nghiệm làm việc, tư vấn về lựa chọn nghề nghiệp và cung cấp thông tin về các cơ hội học tập và việc làm trong tương lai.

Việc đổi mới phương pháp dạy học cần được tiếp tục đẩy mạnh để phù hợp với sự phát triển của khoa học công nghệ và nhu cầu của xã hội. Giáo viên cần thường xuyên cập nhật kiến thức, kỹ năng và áp dụng các phương pháp dạy học tiên tiến để tạo ra những bài học sinh động và hấp dẫn.

Việc tăng cường hợp tác giữa nhà trường và doanh nghiệp giúp học sinh có cơ hội tiếp xúc với thực tế sản xuất, kinh doanh và hiểu rõ hơn về các yêu cầu của thị trường lao động. Doanh nghiệp có thể tham gia vào quá trình đào tạo, cung cấp các hoạt động trải nghiệm và hỗ trợ học sinh trong việc định hướng nghề nghiệp.